304 kalite sac, paslanmaz çelik sınıflandırmasında en çok tercih edilen ve en yaygın kullanılan malzeme gruplarından biridir. İçeriğinde ortalama yüzde 18 oranında krom ve yüzde 8 oranında nikel bulunduğu için “18/8 paslanmaz çelik” olarak da bilinir. Korozyon direncinin yüksek olması, kimyasal reaksiyonlara karşı dayanıklılık göstermesi ve gıda gibi hassas sektörlerde dahi güvenle kullanılabilmesi, bu malzemeyi pek çok alanda vazgeçilmez kılar.
Kullanıcılar tarafından en çok merak edilen konuların başında, 304 kalite sacın “neden bu kadar popüler olduğu” gelir. Cevabı oldukça basittir: Hem üretimde hem de kullanımda sağladığı kolaylıkların yanı sıra, hijyenik özellikleri ve uzun ömrü sayesinde işletmelerin toplam maliyetlerini düşürür. Dolayısıyla, gıda işleme ekipmanlarından (zetinyağı tankı gibi) otomotiv sanayisine, makine imalatından inşaata kadar geniş bir yelpazede 304 kalite sac malzeme talep görür.
304 Kalite Paslanmaz Çeliğin Teknik Özellikleri
Kimyasal Bileşim
- Krom (Cr): Yaklaşık %18 (aralık olarak %17-19 arasında olabilir)
- Nikel (Ni): Yaklaşık %8 (aralık olarak %8-10 arasında olabilir)
- Karbon (C): %0,08’in altındadır (düşük karbon içeriği)
- Mangan (Mn), Silikon (Si), Fosfor (P), Kükürt (S): Çok daha düşük oranlarda bulunur
Bu kimyasal bileşim, 304 kalite sacın korozyon direncini güçlendirir ve malzemenin yüksek sıcaklıklara dayanıklılığını artırır. Özellikle gıda ve ilaç sektörlerinde karşımıza çıkan paslanmaz ekipmanların büyük bölümü 304 kalitedir.
Mekanik Özellikler
- Çekme Dayanımı (UTS): 515 – 720 MPa
- Akma Dayanımı (Yield Strength): 205 – 505 MPa
- Sertlik (Rockwell B): Yaklaşık 70 – 90 HRB
- Uzama Oranı: %40-50 civarındadır
Bu değerler, malzemenin işlenebilirliğini ve darbe dayanımını gösterir. Düşük karbon içeriği, 304 kalite sacın kolay kaynaklanmasını sağlar. Paslanmaz çelikler arasında nispeten “esnek” sayılabilecek bir yapıda olduğu için şekillendirme, büküm ve kesim işlemleri pratik şekilde yapılabilir.
304 Kalite Sac Malzemenin Kullanım Alanları
Gıda ve İçecek Sektörü
Gıdayla doğrudan temas eden yüzeylerin paslanmaz çelikten üretilmesi, güvenlik ve hijyen açısından zorunlu hale gelmiştir. 304 kalite sac, pek çok endüstriyel mutfak ekipmanında, süt, meyve suyu, peynir, turşu gibi ürünlerin işlenmesinde, depolanmasında ve taşınmasında kullanılır. Hijyenik yüzeyi bakteri oluşumuna izin vermez; temizliği kolaydır ve gıdanın kokusunu ya da tadını etkilemez.
Kimya ve İlaç Endüstrisi
Pek çok kimyasal maddenin üretimi ve saklanması sırasında korozyon riski yüksektir. 304 kalite sac, asidik ya da hafif bazik ortamların bir kısmına dayanım gösterir. Tabii ki çok agresif kimyasallar için 316 veya 316L gibi farklı kaliteler de tercih edilebilir, ancak yaygın proseslerde 304 kalite çoğu zaman yeterli olur. İlaç sektöründe de sterilizasyon gereksinimleri göz önüne alındığında 304 kalitenin sunduğu kolay temizlik ve düşük bakteri tutunma özelliği büyük avantajdır.
Otomotiv ve Ulaşım
Egzoz sistemleri, süslemeler (trim parçalar), depolar ve bağlantı elemanları gibi otomotiv sektöründe pek çok parçada 304 kalite sac kullanılır. Hava şartlarına, tuzlu ortama ve fren tozu gibi aşındırıcı maddelere karşı dayanıklılık göstermesi, bu malzemenin uzun ömürlü kullanımına katkı sağlar.
Yapı ve İnşaat
Binaların iç ve dış cephe kaplamalarında, merdiven korkuluklarında, kapı ve pencere sistemlerinde 304 kalite paslanmaz çelik tercih edilir. Özellikle mimari estetiğe önem veren projelerde, metalin parlak görünümü ve korozyona karşı dirençli yapısı göz doldurur. Yapıların ömrünü uzatması ve bakım gereksinimini azaltması da öne çıkan diğer avantajlardır.
Makine İmalatı
Geniş makine parkurlarında, fabrikaların üretim hatlarında veya özel imalat makinelerinde kullanılan kaplama ve taşıyıcı elemanlarda yine 304 kalite sac malzeme tercih edilebilir. Mekanik dayanım, kolay kaynaklanma ve stabil bir yapı sunması, onu çok yönlü bir seçenek haline getirir.
Muhtelif Paslanmaz Malzemeler
Orbit Mühendislik firmamızın paslanmaz imalatlarında da 304 paslanmaz çelik kullanılmaktadır. Bunlar:
- Karıştırıcılı tank/ Mikser
- Zeytinyağı Tankı
- Atıksu tahliye ünitesi
- Basınçlı Tank
- Yağ tutucu
- Römorklu Tank
- İlaç Varilleri
- Kollektör
- Paslanmaz Dolap
- Merdiven, Şase, Platform
304 Kalite Sac vs 316 Kalite Sac
Sektörde en çok karşılaştırılan iki paslanmaz çelik türü: 304 ve 316 kaliteleridir. İkisi arasındaki temel fark, 316’nın içeriğinde yaklaşık %2-3 oranında molibden bulundurması ve bu sayede korozyona, özellikle klor iyonlarına (tuzlu su ortamında korozyon) karşı daha yüksek direnç sağlamasıdır.
- Maliyet: 316 kalite sac, 304’e göre genellikle daha pahalıdır.
- Korozyon Direnci: 316 kalite, deniz suyu veya yüksek klor konsantrasyonuna sahip ortamlarda daha avantajlıdır.
- Gıda Kullanımı: Her ikisi de gıdaya temas için uygundur, ancak 316 kalite daha ekstrem koşullarda da dayanıklılığını korur.
Genel imalat ve gıda sektörü uygulamalarının büyük çoğunluğu için 304 kalite sac yeterli olur. Yüksek korozyon riski beklenen ortamlarda ya da medikal ekipman gibi çok daha katı hijyen koşullarının olduğu yerlerde 316 kalite tercih edilir.
304 Kalite Sacın Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları
- Korozyon Direnci: Yüksek oranda krom içermesi, yüzeyde koruyucu bir oksit tabakası oluşmasını sağlar.
- Hijyen ve Temizlik: Pürüzsüz yüzeyi kolayca temizlenir, bakteri ve mikropların barınmasını zorlaştırır.
- İşlenebilirlik: Kaynak, bükme, kesme gibi işlemler için oldukça uygundur.
- Dayanıklılık: Doğru kullanım ve bakım koşullarında uzun ömürlüdür, böylece uzun vadede maliyetleri düşürür.
Dezavantajları
- Aşırı Tuzlu Ortamlar: Denize yakın konumlar ya da sürekli tuzlu su temasının olduğu uygulamalar için 316 gibi diğer kalite saclar daha uygundur.
- Fiyat Dalgalanmaları: Nikel ve krom fiyatlarına bağlı olarak paslanmaz çelik fiyatları değişkenlik gösterebilir.
- Isıl İşlem Hassasiyeti: Belirli bir sıcaklık aralığında (450-850 °C) uzun süreli ısı maruziyeti, taneler arası korozyon riskini artırabilir (özellikle kaynak bölgelerinde dikkat gerektirir).
304 Kalite Sac Malzemenin İşlenmesi ve Bakımı
Kesme ve Şekillendirme
304 kalite sac, soğuk ve sıcak işlenmeye oldukça uygun bir yapıya sahiptir. Lazer kesim, plazma kesim veya su jeti gibi yöntemlerle kolaylıkla istenen boyut ve şekle getirilebilir. Büküm ve presle şekillendirme işlemlerinde yüksek çatlama direnci sunar, bu da malzeme kaybını azaltır.
Kaynak Uygulamaları
Paslanmaz çeliklerde en sık kullanılan kaynak yöntemleri TIG (Tungsten Inert Gaz) ve MIG/MAG (Metal Inert/Active Gas) kaynaklarıdır. Düşük karbon içeriği (maksimum %0,08) sayesinde 304 kalite sac, kaynak sonrası oluşabilecek korozyon risklerini minimuma indirir. Yine de kaynak bölgesinin pasifleştirilmesi ve yüzey temizliği önemlidir.
Temizlik ve Bakım
- Düzenli Temizlik: Gıda veya kimya sektöründe kullanılıyorsa, belli aralıklarla yüzey temizlenmeli, organik veya inorganik kalıntılar arındırılmalıdır.
- Uygun Temizlik Maddeleri: Sert yüzeyli temizleyiciler veya asitler, çiziğe ve korozyon başlangıcına yol açabilir. Özel paslanmaz çelik temizleyiciler veya nötr deterjanlar tercih edilmelidir.
- Parlatma ve Yüzey Bakımı: Dekoratif amaçlı kullanımlarda, yüzey zamanla matlaşabilir. Uygun cila ve parlatma malzemeleriyle orijinal görünüm yeniden kazandırılabilir.
304 kalite sac malzeme, dayanıklılığı, korozyona karşı mukavemeti, hijyenik yapısı ve kolay işlenebilmesiyle bir dizi sektörde çokça tercih edilmektedir. Süt, et, zeytinyağı gibi gıda işleme ve depolama gerektiren uygulamalarda daima güvenilir bir seçenek olarak öne çıkar. Otomotiv, kimya, inşaat ve makine imalatı gibi pek çok alanda verimli performans sunan 304 kalite sac, uzun vadede bakım maliyetlerini düşürerek işletmelere ekonomik katkı sağlar.
Özellikle 304 kalite sacın hassas olduğu bir nokta varsa, o da kaynak bölgelerinde oluşabilecek taneler arası korozyondur. Doğru kaynak ve pasifleştirme yöntemleriyle bu sorun da büyük ölçüde ortadan kalkar. Üretim aşamasında profesyonel firmalarla çalışmak, hem malzeme israfını önler hem de kaynak kalitesini garanti altına alır. Orbit Mühendislik bir çok projesinde 304 paslanmaz çelik kullanmaktadır. Böylece projeleri uzun yıllar boyunca sorunsuz bir şekilde çalışmaktadır.